Khi bắt đầu bước chân vào lộ trình tu tập, thắc mắc phổ biến nhất thường xoay quanh việc: “Làm thế nào để thực hành thiền một cách chuẩn xác?” Trong các Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Thầy không sử dụng các lý thuyết trừu tượng để giải đáp, mà tập trung vào một hướng dẫn vô cùng gần gũi: cần ghi nhận rõ rệt mọi diễn biến của thân tâm tại thời điểm hiện tại.
Đối với Ngài Mahasi cho người mới, thiền định không nhằm mục đích truy cầu cảm giác bình an hay sự im lìm đặc biệt. Thiền chính là rèn luyện khả năng quan sát sáng suốt. Mọi cử động của thân đều cần được nhận diện rõ rệt. Lúc ý nghĩ khởi lên, cần nhận rõ trạng thái tư duy. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Sự thấy biết này chính là nền tảng của trí tuệ.
Ngài Mahāsi luôn dạy người mới bắt đầu từ những gì đơn giản nhất. Nhịp thở, đặc biệt là hiện tượng nhô lên và hạ xuống của bụng, được sử dụng làm neo điểm chính vì nó luôn có mặt và cực kỳ dễ ghi nhận. Nếu thiền sinh duy trì sự hay biết về “phồng và xẹp” một cách đều đặn, trạng thái tâm lý sẽ dần thoát khỏi sự hỗn loạn và tăng cường độ sáng suốt. Dù tâm có xao lãng, chỉ việc ghi chú “nghĩ” và nhẹ nhàng tái tập trung. Không cần trách móc, cũng không cần phân tích.
Trong nhiều Ngài Mahasi bài giảng, Ngài chỉ dạy rằng trọng tâm không nằm ở việc ngồi lâu hay mau, mà là chất lượng của sự hay biết trong tỉnh thức. Thà rằng chỉ có ít phút tỉnh thức đúng pháp còn hơn ngồi lâu mà tâm trí tán loạn. Chính vì thế, hành giả sơ cơ không cần thiết phải gượng ép một cách cực đoan, mà hãy chú trọng vào việc duy trì thói quen và sự bền lòng.
Điểm độc đáo nổi bật trong lộ trình Ngài Mahasi cho người mới là ở chỗ thiền tập không chỉ được thực hiện khi ngồi tĩnh lặng. Dù là đi, đứng hay nằm, hành giả đều phải duy trì sự hay biết rõ rệt. Ngay cả trong sinh hoạt hằng ngày như ăn cơm, rửa chén, hay nói chuyện, khi chánh niệm hiện tiền, tất cả đều là quá trình thiền định. Kết quả là, người tu tập sẽ dần tích lũy được sự tỉnh thức trong mọi phương diện cuộc sống.
Khi tuân thủ nghiêm túc lộ trình trong Ngài Mahasi bài giảng, người mới sẽ bắt đầu thấy rõ một điều rất quan trọng: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Các cảm giác sẽ tan đi, ý nghĩ sẽ biến mất, và cảm xúc cũng không tồn tại vĩnh cửu. Tuệ giác này không phát sinh qua việc phân tích mà qua sự cảm nhận trực diện. Điều này giúp làm suy yếu sự bám chấp và những phản xạ tâm lý cố hữu.
Với những ai mới bắt đầu, lộ trình Ngài Mahasi cho người mới gợi mở là một lối về vô cùng vững chãi và thẳng thắn. Đừng vội vã tin tưởng, cũng đừng nôn nóng chờ đợi thành tựu. Chỉ cần thực hành đúng, quan sát đều đặn, và để trí tuệ tự lớn Thien su Mahasi lên theo thời gian. Đây chính là điểm tinh yếu trong những lời huấn thị đơn sơ nhưng sâu sắc của Ngài Mahāsi.